KEPÇE İLLER BANKASI’NI YIKAR

08.11.2016 Milliyet - Ankara Gazetesi

Başkentin son 6 yılına bakarak artık rahatça söyleyebiliriz; kepçesi olan yıkar. Ankara’nın şiarı oldu, kent sloganı bile olabilir. O zaman kepçe, mimarlık derslerinde okutulan tarihi bir binayı da yıkabilir. Yani sahnede kepçe varsa İller Bankası’nı yıkar.

“Mesela kepçeniz varsa Marmara Köşkü’nü, Çubuk Barajı Göl Gazinosu’nu, Su Süzgeci binasını, Etibank’ı, Çiftlik’teki Merkez Lokantası’nı, Havagazı Fabrikası’nı, Hacıbayram Camisi’nin dayandığı Bizans Surları’nı yıkabilirsiniz. İller Bankası’nı gözünüze kestirir, hatta zaten eskimiş 2 bin yıllık, Kale’yi bile yıkarsınız da kim durabilir acaba karşınızda; kepçe var nihayetinde” demiştik 24 Haziran’da. Kural, tıkır tıkır işliyor.

Koruma-ma kurulu sahnede

Ankara 2 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu, mimarlık derslerinde okutulan binanın tescilini, 28 Ekim 2014’de kaldırmıştı. Ankara Büyükşehir Belediyesi İmar ve Şehircilik Dairesi Başkanlığı, Diyanet İşleri Başkanlığı’nın Hergelen Meydanı Çevre Düzenlemesi ve Camii Projesi’nin hayata geçmesi için İller Bankası binasının tescilinin kaldırılarak yıkılması gerektiğini talep etmiş, Belediye Meclisi de bir talebi iki etmemişti.

İller Bankası binası ağaçlar büyümeden önce

Ders konusu bina, vasıfsız bir yapı gibi, iki kalem hareketiyle gecekondu muamelesi görmüş, 2 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu da takk gereğini yapmıştı. Bu arada Ankara’yı koruma kurullarından koruyacak koruma kurullarına ihtiyaç olduğunu daha önce de belirtmiştik, bu vesileyle bir kez daha yineleyelim arzuhalimizi. Çok nazikler, kimseye “Hayır” diyemiyor, bizim bildiğimiz 6 yıldır, ‘koruma-ma kurulu’ olarak çalışıyorlar maalesef.

Gecekondu sanki

Bir koruma kurulunda tarih, eser bilinci yoksa kimseye laf edemezsiniz “Sende niye yok?” diye. Koruyan olmayınca kepçesi olan yürüyor tabii, işine gelmeyeni yıkıyor. Cumhuriyet’in başkentinin simgesi olmuş mimari eserlerini, gecekondu gibi, üstelik sessiz sedasız yıkıyor kepçe. 79 yaşındaki İller Bankası binası da 80’i göremeden dün, ne yazık ki kepçenin soğukluğunu hissetti böğründe.

1937 yılında modern Türk mimarlığının en önemli kişiliklerinden birinin, Seyfi Arkan’ın eseri İller Bankası binası. Sadeliği kasıtlıdır çünkü yanına Emlak Bankası bir park ve opera binası planlanmıştır. Diğer yapıların gölgelememesi için sade eserler tasarlanır opera binasının etrafına. Ancak opera binası İtfaiye Meydanı’na (Hergelen Meydanı) yapılmayınca mimarlık okullarında sadeliğin başyapıtlarına örnek olur İller Bankası. Yerlidir, moderndir, özgündür.

İller Bankası binası

Gizemli inşaat

2013 yılında İtfaiye Meydanı’nın otopark olan kısmı paravanlarla çevrildi. Sorduk, Valilik’le Belediye bile bilmiyordu. Biz bilmiyor sanıyormuşuz daha doğrusu. Çalışanlara soruyoruz, “Bilmiyoruz” diyor. Yahu arkadaş, MİT Müsteşarlığı’nın bile yeri belli, ne yaptığını bilmez mi insan? 2 yıla yakın künyesi asılmadı inşaatın. Füze rampası falan mı yapılıyordu acaba, devlet sırrını da ifşa etmemek lazım.

İnşaat çıktıkça sır aralandı, cami çıktı paravanın arkasından. Ulucanlar, Hamamönü, Kale ve etekleri, Anafartalar Caddesi etrafı, Ulus’a, Bentderesi’ne kadar neredeyse 50 metrede bir ya mescit ya cami vardır, buraya kim gelecekti acaba? Oraya giden buraya gelirse, o camileri kim dolduracaktı? Ayrıca bu gizlilik niyeydi?

Artık İtfaiye Meydanı yok Ankara'nın, Altındağ Camisi aldı yerini (Foto: Ahmet Soyak)

Kepçe dayandı da..

Bu proje çerçevesinde tarihi dokuya aykırı TİKA binasının yıkılışına sevinmiş, İller Bankası’na ihtimal dahi vermemiştik. Şubat 2016’da bina boşaltıldı, dün kepçe dayandı kapıya. 3 yıl süren dedektiflik macerası, yeni bir aşamaya geldi. Anlamaya çalışıyoruz; böyle tarihi ve mimari değeri olan bir eseri gecekondu gibi yıkmaktan çekinmeyen projenin, kerameti nedir?

Yıkılmasını değil de başka bir resmi kuruma verilmesini bekliyorduk. Meğer çoktan gözden çıkarılmış İller Bankası (Fotolar: Tezcan Karakuş Candan)