SULANDIRILAN SU İŞLERİ

02.01.2018 Milliyet - Ankara Gazetesi

Ankara, yeni yıla ümitli giriyor. Söylenenler gerçekleşirse sonrasından da ümitliyiz. Gerekçelerini bir önceki yazımızda sıralamıştık. Gelişen teknoloji ve mali kaynaklara karşın başkentin her konuda dünyayı yeniden keşfeden, keşfederken de yapılmış hataları yineleyen tarzı, şehirleşme açısından şehirler arasında geride bıraktı Ankara’yı. Biri de su konusuydu.

Bentderesi'nin bentleri, 1800 yıldır Hatipçayı'nın baskınlarını önlüyordu

İlk su planı

Başkentin ilk su planı, 1936’da yapılıyor. Ona göre yapılan barajlar, su süzgeci, altyapı sistemi, 1960’ların ortasına kadar getirebiliyor Ankara’yı. Tahminleri boşa çıkaran nüfus artışı ile hızlı büyüyen başkent, 11 Eylül 1957’de Elmadağ tarafından gelip Kayaş’tan Bentderesi’ne oradan Dışkapı’ya kadar süpüren büyük selle sarsılır. Arkasından 1961 ve 1963’de iki taşkın daha olur. Ölümlü taşkınlardır bunlar; ilkinde 196 kişi, ikincisinde 3 kişi, üçüncüsünde 2 kişi yaşamını yitirir.

Ankara1957 seli

1963’de ‘Ankara Taşkın Planlama Raporu’ hazırlanır, önce suyu kontrol edecek su kapanları, bentler inşa edilir. Hatip Çayı’nın üstü kapatılıp, yeraltına alınır. Şehir geliştikçe suyun yoluna çıkmaya başlamıştır. İçme suyu ihtiyacı hızla artıyor, yağmur sularının tahliyesini artık altyapı kaldırmadığı için doğa, su taşkınlarıyla cezasını kesiyordu.

1936 planından sonra altyapı çalışmaları

2007’de bitmeliydi

1968’de içme suyu konusu yerel yönetimin boyunu aşar ve devlet el atar konuya. ‘Ankara, İstanbul ve Nüfusu Yüzbinden Yukarı Olan Şehirlerde İçme Kullanma ve Endüstri Suyu Temini Hakkkında Kanun’ isimli 1053 Sayılı Yasa çıkarılır. Görevi Devlet Su İşleri (DSİ) devralır ve Amerikalı Camp-Harris-Mesara ortak girişimine ‘Ankara İçmesuyu Master Planı’ hazırlatılır.

Konu hakkında bizi bilgilendiren İnşaat ve Çevre Yüksek Mühendisi Ankara suyunun uzmanı Hasan Akyar, “İddia ediyorum, bence dünyada yapılmış en iyi içmesuyu planlamasıdır” demişti yaklaşık 48 yıldır yürürlükte olan ama 2004 yılında kesintiye uğratılan plan için. O planda, bugün hala beklediğimiz Gerede Suyu’nun birinci kademesinin 2007 yılında bitmesi gerektiği vardı.

Çubuk Barajı, selleri önlediği gibi başkente su sağlıyordu

Kuraklık bekleniyordu

Üstelik DSİ, 2007-2008 yıllarında Orta Anadolu’da bir kuraklık beklendiği konusunda uyarmıştı. Ankara Büyükşehir Belediyesi, “Ankara’nın suyu yeterli, önceliğimiz metro” demiş, uyarıyı ciddiye almadığı gibi metroya da çivi çakmamıştı geçen süre zarfında. 2007’de kuraklık yaşandı ve dünya aleme komik önlemleriyle maskara oldu memleketin başkenti.

Gerede Suyu tüneli uzatıldı

Bu arada uzmanların pek çok açıdan onaylamadığı biçimde Gerede Suyu’nun güzergahı değiştirildi, uzunluğu 9 kilometreden 31 kilometreye çıktı, o arada da 1968 raporunda bile ‘arıtılamaz’ denilen Kızılırmak Suyu içirildi memleketin başkentine.

Sodyum, klorür, alüminyum yanında bolca sülfatlı suyun borulardaki kiri, pası çözdüğünü, o yüzden çeşmelerden suyun kirli aktığını bir basın toplantısında açıklamıştı Büyükşehir Belediye Başkanımız. O sülfat, milletin tahliye sistemini de temizliyor, kitlesel ishal vakalarıyla doluyordu hastane koridorları.

Gerede Suyu'nda çalışmalar sürüyor

Tarihi görev

Üzerinden 10 yıl geçti, bu yılın sonunda getirileceği söyleniyor Gerede Suyu’nun. 2020-2021 gibi yine kuraklık bekleniyor. ASKİ’nin yeni Genel Müdürü Cumali Kınacı, Gerede Suyu gelince Kızılırmak Suyu’nun ihtiyaç olmadığı sürece kullanılmayacağını söyledi. Altyapının elden geçeceğini, suyun tahliye ve arıtmasıyla ilgili çalışmalar yapılacağını, en önemlisi 50 yıllık master su planı hazırlanacağını belirtti göreve geldikten sonra. Her cümlesi önemli bir demeçti. Biriktirilmiş, sulandırılmış işler, ha deyince çözmesi zor.

Cumali Kınacı

İşi zor ama yukarıda hatırlattığımız başkentin kısa su tarihçesinde 1936 ve 1968 nasıl iki kırılma noktasıysa 2018’de öyle bir dönüm noktası olmalı Ankara için. Dünyanın en iyi planlarından birini uygulamayan belediyeden, bu planı ileri götüren belediye aşamasına geçmiş olacağız. ‘Plan’ denen şey şehre geri dönecek, yaşayanlar için hiç de komik olmayan durumlara düşmeyeceğiz. Görev tarihi, desteğimiz tam. Yüksünmeden yerine getirenler de tarih yazacak.

Çubuk barajı devre dışı bırakıldı, yavaşa yavaş yıkılıyor (Foto: Ahmet Soyak)