İSMETPAŞA NE KADAR BOZULUR?

12.09.2014 Milliyet-Ankara Gazetesi

Bir zamanlar ne mahalleymiş İsmetpaşa, hey yavrum hey! Ulus’ta, Anafartalar Caddesi’nde, Bentderesi’nde böyle esnaf yok; adım başı, cıvıl cıvıl. Bakkaları, manavları, ondan hariç Küçük Hal’i, lokantaları, plakçıları, otelleri, meşhur karakolu... Ve tabii birbirinden güzel evleri. Hala da çoğu duruyor. Hamamönü ve Hacı Bayram mimari bir dönemi yansıtıyorsa İsmetpaşa da Cumhuriyet döneminin mimari aynalarındandır.

Her yerden sesleniyorlar

Geçtiğimiz Çarşamba okuduğunuz, İsmetpaşa’yı anlatan söyleşimizi yapmaya gittiğimiz gün. Adım adım yürüyebiliyoruz. Elimizde fotoğraf makinesini, not defterini gören, durduruyor, söylenmeye başlıyor. Yolda çevirip söyleniyor, pencereden söyleniyor, ahşap merdivenin başından söyleniyor, parmaklıkların ardından söyleniyor, uzaktan sesleniyor. Genci, yaşlısı, esnafı, ninesi, yakalayan bombardımana tutuyor. “Evlerimizi yıkmasınlar, yaz bunu!”

Evlerin arasında yıkılmışların molozları duruyor. İçlerinde gecekondusu da var, Cumhuriyet’le yaşıt olanı da bağevi tarzı daha eskisi de. “Şurası, Şevroleci Fikret ustanın eviydi, konak gibi çok büyüktü” diyorlar, ev yok şimdi. 1957’de kurulan Yahya Galip Kargı İlköğretim Okulu’nun tozunu yeller süpürüyor, o da yok artık. Küçük Hal’de yok.

Okullara çok kızgınlar

En çok da okulun yıkılmasına kızmışlar. Orada okumuş, hala mahallede yaşayan çok mezunu var okulun. Hacı Bayram Camisi’nin hemen altında kalan Turgutreis İlkokulu ise tadilattan geçirilip, Bedensel Engelliler Derneği’ne verilmiş. Yani hiç kalmamış, şu anda semtin okulu yok, sadece geriye kalan anıları var.

Sonradan anladık ki bize feryat ile söylenenlerin hepsi, mahallenin eskileri ya da onların çocukları. Eski mahalleyi kaybetmişler, şimdi ellerinde kalanı da kaybedecekler. Zaten  İsmetpaşa yer yer izbeleşmiş, kalanı da yok pahasına fiyatlarla alınıyor ellerinden. Mahalle yaşamının tadını alan, izbeliğe katlanıyor ama elinden alınmasına dayanamıyor.

Sesler boşuna yüksek perdeden ünlemiyor; evini, mahallesini almayacak, aidiyetinden koparacak, tarihini sıfırlayacaksınız. Tabii böylece evler gibi, anılar da çok ucuza gitmiş oluyor.

Hangi evler yıkılacakmış!

Mahallelinin karamsarlığı bize de bulaşıyor. “Hangi evler yıkılacakmış?” O güzelim evlerin de yıkılacağı kaygısına kapılıyoruz. Onlara göre hepsi yıkılacak. Aman!..

Sorup soruşturuyoruz, 5 binlik imar planı bitmiş, iptal olmazsa bir iki haftaya çıkacakmış. Sonra binlik imar çalışmasına geçilecek. Bu çalışmada, Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Bölge Kurulu tek tek evleri inceleyecek, tarihi değer taşıyanları tespit edecek, o evler korumaya alınacak. Dokusu bozulmuş, yıkılmaya yüz tutanlar, insafa kalır herhalde. İnceleme başlamadan yapılan yıkımlar nedir, onu bilemiyoruz.

Koruyarak toparlanmalı

Halen kerpiç olanlar da dahil, pekçok gözü okşayan evleri ayakta İsmetpaşa’nın. Bazısı sadece rötuş istiyor. Ancak araya sıkışan gecekondular, mahalleyi izbeleştiren derme çatma yapılar, çirkin apartmanlar da çok. Artık toparlanması, kentin göbeğine, Hacı Bayram’ın 50 metre ötesine, tekrar yakışması lazım mahallenin.

Tarihi dokusu olan İsmetpaşa, Hacı Bayram Mahallesi’ne dahil artık. Kentsel dönüşüm kapsamına alındı. Bu yıl istimlaklar ve yıkımlar başladı. Önce okullarını kaybettiler. Bunun ne demek olduğunu çok iyi biliyor, uzman gibi de izah ediyorlar. Dediğimiz gibi; biz de İsmetpaşa’nın toparlanması gerektiğine inanıyor ama yanlış uygulanan pek çok kentsel dönüşüm projesine benzemesini istemiyoruz.

Yaşayan mahalle geleneğini bozmadan, içindekileri koruyarak yapılmalı. Bizim değil, 95 yıldır onların anıları var çünkü sahip çıkmak için.