19.05.2015 Milliyet-Ankara Gazetesi
“Düşman, Basrikale Tepe’yi o kadar şiddetli
topçu ateşi altına almıştı ki birkaç dakika içerisinde orada gömülü bulunan
Basri Baba kabrinin etrafındaki takriben 1 buçuk metre yüksekliğindeki taş
duvardan, eser kalmamıştı.” Basritepe mevzisindeki savaşın şiddetini ‘Milli Mücadele’ adlı eserinde böyle
anlatıyordu Orgeneral Kazım Özalp. Peki Basritepe nere?
Polatlı’nın
dibi. Sakarya Meydan Savaşı’nın siperlerinden kalıntılar duruyor hala.
Haberiniz var mıydı?
Biliyor muyduk?
Polatlı’ya
6 kilometre Eskipolatlı köyündeki isimsiz şehitlikten haberiniz var mıydı?
Köylüler sahip çıktığı için toplu mezara gömülmüş şehitlerimizin orada yattığını
biliyoruz.
Duatepe
eteklerinde, bölgedeki en büyük vahşeti yaşayan Çekirdeksiz köyünü? Rumeli
göçmenlerinin yerleştiği 25 haneli köyden, 3 ev kalmış geriye. Yakılıp,
yıkılmış. Yunanlılar geri çekilirken hayvan sürülerini bile katletmiş, yığın
yığın hayvan leşleri dağılmış köyün her yanına. Yunan Mezalimi Araştırma
Komisyonu kayıtlarından öğreniyoruz.
Polatlı'nın özellikle güneyinde siperler hala duruyor |
Karatepe
neresi? 5 kilometre Polatlı’ya. 13 Eylül 1921’e kadar 7 kez el değiştiren bu
tepede ne olduğunu, Halide Edip Adıvar anlatsın: “Karadağ’a (tepe), 57’inci Fırka hücum etti. Bunlara bakarken insan
kalabalıklarının birbirlerini öldürdüklerini görüyordum. Bin 200 kişiden
müteşekkil olan fırkanın, 700 kadarı şehit olmuştu.” Biliyor muyduk?
Halide Edip’in kaldığı ev
duruyor
Tırnaksız
köyü, Kırım göçmenlerinin yaşadığı köy. 14 kilometre Polatlı’ya. Sakarya Meydan
Savaşı’ndan sonra 1925 yılında Atatürk’ün emriyle Sakarya adını almış. Köy
çevresi isimsiz şehitliklerle dolu. Halide Edip Adıvar, bir hafta bu köyde
kalıyor ve o ev, yıkılmamak için hala mücadele ediyor.
Halide Edip'in kaldığı ev |
Yıldızdağı
Mevzileri, Polatlı’ya 18 kilometre. Çanakçı köyünden çıkılıyor. 5’inci Kafkas
Tümeni’nin 1’inci Taburu’nun, 1 binbaşı, 3 yüzbaşı, 3 üsteğmen ve 6 teğmenle
başladığı savaştan 3 günde, 1 üsteğmenle 3 teğmen sağ kalıyor geriye. Labirentvari,
bölgedeki en belirgin siperler burada. Bilmiyorduk tabii ki.
Kan
akan Ilıcaözü Deresi’ni biliyor muyuz? Ilıcaözü Vadisi’nde yaşanan cehennemin
izleri, siperlerde hala gözlenebiliyor. Şehitlerimizin yanı sıra Yunan
askerlerinin mezarlarına da rastlamak mümkün Ilıcaözü Vadisi’nde.
Çaldağı şehit mezarı |
İzleri silinmek üzereyken
Gelelim
Toydemir köyüne. Yıldızdağı’ndan adım adım çekildiğimizde köy, Yunanlılar’ın
eline geçiyor. 15 gün sonra 47’inci Alay, hem de süngü taarruzuyla geri alıyor
mevzileri. Mevzi izleri, silinmek üzereyken tespit ediliyor.
Şimdi
de Haymana’nın 20 kilometre güneyinde, Bahçecik köyü yakınlarındayız. ‘Gedikli Muharebeleri’nin geçtiği
Türbetepe mevzilerinde. Gedikli köyü ve Türbetepe’de, 57’inci Tümen’le 3’üncü
Kafkas Tümeni’nin verdiği kanlı ve çetin mücadelenin izleri, kaybolmak üzereydi
maalesef.
Mustafa Kemal ve Fevzi Çakmak Zafertepe'de |
Gazitepe’yi
bilen var mı? Polatlı’dan 47 kilometre güneyde, Ilıca’dan sonra, İnler köyünde
Gazitepe Anıtı var. Başkomutan Mustafa Kemal’in, 12 Ağustos 1921’de attan
düşerek, kaburga kemiklerini kırdığı yerdir burası. Yunan Başkomutanlık
Karargahı’nın kurulduğu yerdir aynı zamanda. O alan duruyor. İnler köyü, 1926
yılında tarımda makineleşmenin ve karma eğitimin de gerçekleştirildiği ilk
köyümüzdür. Çok biliyorduk değil mi?
Sancılı Haymana direnişi
Geçelim
direnişiyle Yunan Ordusu’nu Polatlı düzlüğüne inmek zorunda bırakan Haymana
bölgesine. Kuşatma için hayati nokta Haymana bölgesinin ele geçirilmesiydi. Mangal
Dağı, Haymana’nın 25 kilometre güneyinde, başlı başına bir mevzidir. 21 Ağustos
1921’de ilk günden ele geçirilince geri çekilen komutanlar, görevden alındı.
Dağ geri alınınca bu kez Yunanlılar yönü, Çal Dağı’na çevirdi. 2 Eylül 1921’de
ele geçirdikleri Çal Dağı’nı, 10 Eylül’de terk etmek zorunda kaldılar.
Çok
sancılı bir mücadeleye sahne olmuştur Haymana’daki savaşlar. Ancak sanki bizim
değil de başkasının toprağı, iki dağın zirvesindeki siperler ve mezarlar,
sahipsiz bırakılmıştır bugüne kadar. Bir kısım şehitler, yakındaki köy
mezarlarında yatıyor. Bunu da bilmiyorduk pek tabii.
Sarıçaltepe mevzileri |
Milli Park’la haklarını
verelim
Nihayet
bu tarihi güzergahlara ve mekanlara, 100’üncü yaşına 6 yıl kala sahip çıkma kararı
aldık:
Emekli
Topçu Albay Kadim Koç, 2004 yılından beri köy köy, mevzi mevzi dolaştı Sakarya
Meydan Savaşı’nın geçtiği bölgeyi. İsimsiz şehit mezarlarını, siperleri ve
mevzilerden kalanları tespit etti. Polatlı Belediye Başkanı Mürsel Yıldızkaya
ile Haymana Belediye Başkanı Özdemir Turgut, tespitlere ve tarihlerine sahip
çıkarak, bölgeyi gündeme getirdi. 8 Şubat 2015’de Sakarya Savaşı’nın verildiği
topraklar, Bakanlar
Kurulu Kararı’yla ‘Sakarya Meydan
Muharebesi Milli Parkı’ ilan edildi. Ve duyduk ki çok ciddi düzenleme ve
iyileştirmeler yapmak için önemli bütçeler ayrılmış bölgeye.
4 yorum:
Ali bey, bir devletin olmadığı, hatta bir ordusunun bile tam olarak olmadığı dönemde bu milletin yediden yetmişe her kesimin yeralarak kazanılan bu toprakların tanıtımına sağladığınız katkıdan dolayı şükranlarımı sunuyorum.
Kadim bey, biz sizin emeklerinize teşekkür edeceğiz asıl. Sağolun, varolun..
Size, Kadim Bey'e, tüm emeği geçenlere teşekkürlerimizle selamlarımı sunuyorum.
Necati Yalçın
Bölgeye ilk geziler 2001 yılında GAZİMUSTAFAKEMALLE SAKARYADAN DUMLUPINARA ADIM ADIM Projesi adı altında KEMALİST ATILIM BİRLİĞİ tarafından başlatıldı. Sakarya Meydan Muharebesinin Alagöz Karargahından Dua Tepe Mevzilerine, Büyük Taarruzun Kocatepe'sine, Dumlupınar Başkomutan Meydan Muharebesinin Zafer tepesine kadar olan Garp Cephesi o tarihten bu yana binlerce kişiye gezdirildi. Proje Genel Koordinatörü Em. Kurmay Albay Orhan Coşkun ile SMMM Ahmet AYDINLI'nın rehberliğindeki gruplar bir ilki başardılar. KEMALİST ATILIM BİRLİĞİ bu konuda hala öncü görevini devam ettiriyor.
Yorum Gönder